Marketing społeczny – inwestycja w postawy społeczne
Marketing społeczny to starannie przygotowany proces komunikacji. Długoterminowe podejście do zmiany zachowań ludzkich przy zastosowaniu komercyjnych zasad i technik marketingowych. Marketing społeczny to koncepcja wykorzystywana do opracowania działań mających na celu zmianę lub utrzymanie zachowania ludzi na rzecz osoby i społeczeństwa jako całości.
Istniejące środowiska społeczne zajmują się wieloma istotnymi tematami, po to, aby wpłynąć na rozwiązania palących kwestii znajdujących się w obrębie ich zainteresowań. Podejmują akcje, by również poruszyć czy zaangażować w swoje działania opinię publiczną. Fundamentem wszystkich działań danej grupy stanowi jedna zasada: zmiana zachowania ludzi, będąca podstawą marketingu społecznego. Aby każdy z obranych celów zakończył się powodzeniem, dana grupa społeczna korzysta z różnych narzędzi i metod, w tym kampanii opartych na pisaniu listów (np. do prezydenta, agencji rządowej), lobbingu czy reklamy w mediach. Udana inicjatywa to efekt ciężkiej pracy składającej się z wielu szczegółów. Jednak jak twierdzi hiszpańska arystokratka żywo angażująca się społecznie: „Im bardziej zwiększamy aktywny udział i współpracę z (…) ludźmi, tym lepiej im służymy … tym bardziej … zwiększamy własną wartość publiczną na rzecz całej społeczności”.
Zatem czym dokładnie jest marketing społeczny? Marketing społeczny „narodził się” jako dyscyplina w roku 1970, gdy Philip Kotler i Gerald Zaltman uświadomili sobie, że te same zasady marketingu, które były wykorzystywane do sprzedaży produktów mogą być wykorzystane do „sprzedaży” idei, postaw i zachowań. Marketing społeczny różni się od innych dziedzin marketingu tylko w odniesieniu do celów marketingu i jego organizacji. Cel marketingu społecznego to wpływ na zachowania społeczne, jednak nie z korzyścią dla reklamodawcy, lecz z korzyścią dla grupy docelowej, a tym samym społeczeństwa ogólnie. Technika ta zaczęła być szeroko stosowana w przypadku międzynarodowych programów zdrowotnych, a obecnie często wykorzystywana jest przy różnych tematach, jak przemoc, narkomania, choroby cywilizacyjne, ochrona środowisk itd.
W Europie corocznie nagradza się kampanie społeczne podczas Cannes Lions International Festival of Creativity (Międzynarodowego Festiwalu Kreatywności w Cannes).
Skuteczny marketing społeczny wykorzystuje ten sam zestaw narzędzi do „sprzedaży” zdrowych zachowań, które są wykorzystywane do sprzedaży innych produktów, a więc korzysta z czterech podstawowych zasad marketingu komercyjnego określanych jako 4P.
Skuteczna kampania społeczna
Skuteczna kampania społeczna oparta jest na:
- czytelnym i wymownym obrazie;
- istotnym, aktualnym, powszechnym problemie;
- sugestywnym nawołaniu do podjęcia działań w celu pomocy;
- szeroko rozpowszechnionych działaniach promocyjnych (z wykorzystaniem różnych kanałów promocji).
Dobrym przykładem skutecznej kampanii społecznej może być pierwsza, kontrowersyjna i głośna, kampania z 1997 roku „Powstrzymać przemoc domową”, znana pod nazwą Bo zupa była za słona (realizacja – Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska linia”). Opinie na temat tej kampanii były bardzo podzielone – przeciwnicy podkreślali zbyt przerażający komunikat i przeniesienie sformułowania z plakatu do języka potocznego w nie zawsze słusznym kontekście, zwolennicy cenili ją za dosadny przekaz i zarzewie wielu organizacji na rzecz walki z przemocą w rodzinie. Jednemu zaprzeczyć nie można, kampania była rozpoznawalna (wg CBOS w 1997 styczność z nią miało ponad 56% respondentów) oraz rozpętała debatę na temat stosunków panujących w rodzinie. Co więcej, skierowała uwagę publiczną także na inne formy przemocy: seksualną, psychiczną, werbalną czy finansową.
Efekt marketingu społecznego
Marketing społeczny jest pojęciem, które jest dość nowe w dziedzinie zdrowia i ogólnie pojętego rozwoju. Niemniej jednak, jest to pomysł, który jawi się niezwykle obiecująco jako, że:
- znacząco wpływa na populację oraz podnosi świadomość na temat problemów społecznych;
- umożliwia aktywną zmianę zachowania w konkretnym okresie czasu;
- uwrażliwia na konkretny problem społeczny;
- stymuluje zmianę przy ograniczonych zasobach;
- rozwija twórcze pomysły;
- wpływa na politykę i promuje pozytywne zmiany społeczne;
- podnosi na duchu społeczność docelową oraz zwiększa jej identyfikację.
Ponadto, w zakresie poszerzenia działalności i ram firmy, marketing społeczny to: wzrost rangi i poprawa wizerunku organizacji, współpraca w obrębie społeczności partnerskich, która staje się aktywami i rekompensuje ograniczone fundusze. To także wzmocnienie relacji z otoczeniem poprzez zaangażowanie pracowników firm współpracujących w pomoc potrzebującym, a także rozwój osobisty i zawodowy zaangażowanych osób. Marketing społeczny to działanie, dzięki któremu dana organizacja może zrobić coś, co pomoże jednostce i społeczeństwu jako całości lepiej żyć. A to z pewnością bardzo pozytywny obraz działalności każdej firmy.